Vernietigd

Tot 2000 was onduidelijk of de woorden 'de consument niet binden' in de richtlijn op nietigheid of vernietigbaarheid duiden. Een nietigheid werkt van rechtswege; een vernietigbaarheid moet worden ingeroepen. Een rechter die met een onredelijk bezwarend beding geconfronteerd wordt, zonder dat de wederpartij een beroep doet op de vernietigbaarheid, moest deze vraag als prejudiciële vraag aan het Europese Hof van Justitie voorleggen. In 2000 besliste het Hof echter dat een rechter verplicht is om ambtshalve een onredelijk bezwarend beding als zodanig aan te wijzen (HvJ EG, C-240-244/98, Oceano. Het arrest is eveneens gepubliceerd in: NJ 2000, 730).

Inmiddels heeft de instructie van het Europese Hof van Justitie 'gehoor' gevonden bij de Nederlandse rechter. In zijn arrest van 5 juli 2000 geeft het Arnhemse hof blijk een annuleringsbeding in algemene voorwaarden ambtshalve te toetsen aan artikel 3 lid 1 van de Richtlijn 93/13 van de Raad van de Europese Gemeenschappen van 5 april 1993 betreffende oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten (PB nr. L 95/29 van 21 april 1993) en de bij die richtlijn behorende bijlage onder 1 sub d en e. Het Arnhemse hof motiveert zijn oordeel uitvoerig. Het hof acht van belang dat appellant (een consument) kennelijk niet in staat is om zich blijvend op normale voet van rechtsbijstand te voorzien, met name in de fase van de procedure waarin de vraag naar de verbindendheid van het onderhavige annuleringskostenbeding aan de orde kwam. Voorts is het hof van oordeel dat de uitspraak van het Europese Hof van Justitie in de onderhavige zaak niet zodanig beperkt mag worden uitgelegd dat het ambtshalve toetsen van algemene voorwaarden aan Richtlijn 93/13 beperkt dient te blijven tot in algemene voorwaarden opgenomen forumkeuzebedingen (Hof Arnhem, 12 december 2000 en 5 juni 2001, NJ 2001, 622).

Op 13 september 2013 heeft de Hoge Raad geoordeeld dat de rechter ook ambtshalve moet toetsen aan de Richtlijn 93/13 of het beding oneerlijk is.